ترخیص کالا از گمرک قوانین زیادی دارد که مرور زمان در گمرک نیز، یکی از قوانین خاص آن می باشد. از آنجایی که زمان یکی از مهمترین فاکتورها در سوددهی فعالیت های تجاری میباشد لذا کنترل زمان از اهمیت بارزی برخوردار است. مرور زمان در گمرک نیز برای مطالبه وجوهی است که وصول آن بر عهده گمرک است. چنانچه مهلت مرور زمان قانونی دیگری تعیین شود، آن مهلت‌ها مبنای مرور زمان قرار خواهند گرفت.
منظور از مرور زمان در گمرك چیست؟
مطابق موضوع ماده 16 قانون امور گمركي، اصطلاح مرور زمان در گمرك عبارت است از اينكه چنانچه در اثر اشتباه محاسبه و یا سایر عوامل دیگر، چه از طرف گمرك و چه از طرف صاحب كالا، مبلغي كمتر يا بيشتر دريافت و يا پرداخت شده باشد، هر دو طرف در مدت زمان هشت ماه یا شش ماه مي‌توانند نسبت به در خواست كسر دريافتي از طريق گمرك و يا تقاضای مطالبه اضافه پرداختي اقدام نمايند.
مبدا شروع مرور زمان، تاريخ صدور سند ترخيص خواهد بود. طبق این قانون صاحب کالا در صورت اضافه پرداختی و گمرک در صورت کسر دریافتی، به مدت ۶ ماه از تاریخ امضاء پروانه یا پته گمرکی مهلت دارند، مبلغ مورد نظر را از یکدیگر مطالبه نمایند.
مرور زمان در گمرك:
بررسی‌ها بعد از خروج کالا از گمرک، به طور کامل تمام نمی‌شود؛ بلکه هم صاحب کالا و هم گمرک به بازرسی مدارک می‌پردازند. در چنین مواردی امکان دارد دو دسته اختلاف نظر وجود داشته باشد.
اختلافات گمرکی از سمت گمرک
بعد از ترخیص، اسناد به دایره بازبینی گمرک اجرایی فرستاده میشود تا چنانچه اختلافی مبنی بر عدم پرداخت کامل ورودی، توسط صاحب کالا و یا هر نوع اشکال در عدم تطبیق با قوانین و مقررات کشور، وجود داشت، به صاحب کالا ابلاغیه کسر از دریافتی ارسال کنند. این زمانی است که گمرک از صاحب کالا درخواست مطالبه می‌نماید. در این صورت مهلتی بین صاحب کالا و گمرک تعیین می‌گردد که به آن «مرور زمان در گمرک» گفته میشود.
اختلافات گمرکی از طرف صاحب کالا
برعکس در مواردی دیگر صاحب کالا هم پس از تحویل محموله با بازبینی اسناد، اختلافاتی مشاهده می‌کند که از گمرک درخواست استرداد وجوه می‌نماید. در این صورت هم او می‌تواند با رعایت قوانین قطع مرور زمان جهت دریافت وجه از گمرک اقدام نماید. البته در برخی از موارد حل اختلاف به واحدهای مربوطه دیگر نظیر دفتر ارزش گمرک ایران، دفتر واردات و صادرات و دفتر تعرفه ارجاع داده میشود که دوباره بررسی شود.
قوانین مرور زمان چیست؟
مرور زمان در گمرک 4 مفهوم اساسی دارد که شامل موارد زیر هستند:
- مبدأ مرور زمان: مربوط به زمانی میشود که در زمان انجام تشریفات گمرکی یا امضای پروانه گمرک، علاوه بر پروانه، مبلغی دریافت شده که برای آن قبض در آمد یا قبض سپرده صادر شده است.
- انقطاع مرور زمان: حالتی که پرونده دعوی ممکن است برای چند ماه و چند سال باز میماند، مربوط به عکس العملی میشود که سبب شود مرور زمان تا رسیدن به نتیجه نهایی جاری نگردد.
- تعلیق مرور زمان: در این مورد مطابق قانون مدنی یک یا چند روز یا ماه از مهلت مرور زمان در نظر گرفته نمی‌شود. البته درخواست تعلیق مرور زمان برای گمرک امکان‌پذیر نیست و تنها از طرف صاحب کالا صورت می پذیرد.
- اسقاط مرور زمان: در صورتی اجرا میشود که صاحب کالا یا گمرک از حق ایراد مرور زمان صرف‌نظر نمایند. صاحب کالا می‌تواند از اسقاط مرور زمان به سود گمرک استفاده کند. همچنین نماینده قانونی او نیز حق چنین کاری را دارد. اما گمرک به دلیل حفظ اموال بیت‌المال، حق استفاده از اسقاط مرور زمان را ندارد.
