منظور از دامپینگ، فروش کالا با قیمتی کمتر از قیمت استاندارد است به طوری که صرفه اقتصادی نداشته باشد. در تجارت بین الملل، دامپینگ به بازار شکنی یا قیمت شکنی معروف است. این اصطلاح کاربرد بسیاری در بازرگانی دارد. معادل فارسی آن «رقابت مکارانه» یا «رقابت مخرب» است. هدف از دامپینگ، خارج کردن رقبا از میدان رقابت و در اختیار گرفتن بازار است. بازارشکنی در واقع نوعی تبعیض قیمت به حساب می‌آید که برای به دست آوردن سود بسیار در بلند مدت انجام می‌شود. در ادامه مقاله درباره آن توضیح می‌دهیم، با ما همراه باشید.
دامپینگ در اقتصاد
اخیرا برخی از کشورها به یکی از سیاست‌هایی که تاثیر مخربی به دنبال دارد، به نام دامپینگ روی آورده‌اند که به کشور وارد کننده محصول، آسیب‌های بسیاری وارد می‌شود. اگرچه ممکن است در زمان کوتاهی این کار برای مصرف کنندگان مفید و باعث خوشنودی آن‌ها باشد، اما کارشکنی به روشی غیر مستقیم، بر بازار داخلی کشور تاثیر بسیاری می‌گذارد و باعث می‌شود به تولید کنندگان داخلی ضرر بسیاری وارد شود. این مسئله درسال‌های اخیر بسیار رواج پیدا کرده است.
دامپینگ زمانی روی می‌دهد که کشوری قیمت صادرات یک کالا را به دلیل وجود سیاست‌هایی، کمتر از ارزش واقعی آن یا حتی کمتر از قیمت تمام شده آن محصول قرار می‌دهد تا سهم ناعادلانه‌ای از بازار فروش را به دست آورد و بتواند هنگامی که درخواست محصول در کشور مقصد افزایش پیدا کرد، از آن سود بیشتری ببرد. کارشکنی را می‌توان این چنین تعریف کرد: فروش کالا در خارج از یک کشور به قیمتی پایین‌تر از قیمت بازار داخلی.
انواع دامپینگ
دامپینگ درانواع مختلفی انجام می‌شود که هر کدام ویژگی خاص خود را دارند. این تقسیم بندی به شرح زیر است:
1- دامپینگ یا بازار شکنی مستمر ( بلند مدت )
دامپینگ یا بازار شکنی مستمر به معنی این است که برخی از تولید کننده‌های داخلی بیشترین سود بازار را نصیب خود کنند. این نوع بازار شکنی در بلند مدت اتفاق می‌افتد و اثرات آن نیز بلند مدت است.
۲- دامپینگ یا بازار شکنی مخرب یا ویران‌گر
نوعی کارشکنی کوتاه مدت محسوب می‌شود، کالاها و اجناس را با قیمتی کمتر در بازارهای خارجی به فروش می‌رسانند که از قیمت‌های داخلی کشوری که اقدام به فروش در آن می‌نمایند، بسیار کمتر است و فروشندگان یا در واقع همان بازار شکنان حاضر به تحمل زیان‌های این کار هستند تا بتوانند در بلند مدت سودهای بسیاری به دست آورند و در بازار به فروشنده انحصارگر تبدیل گردند.
نمونه‌ای که برای این نوع دامپینگ می‌توان مثال زد، از تولید کننده‌ها و بازرگانان کشور چین که با عرضه محصولات خود در بازار کشورهای دیگر به قیمت‌های پایین توانستند بیشتر بازارهای کشورهای دیگر را به دست آورند، اگرچه ابتدا و در کوتاه مدت متحمل زیان و ضررهایی شدند اما آن‌ها صرفه‌های بلند مدت را ترجیح دادند.
۳- دامپینگ یا بازار شکنی تصادفی یا فصلی
بازارشکنی یا دامپینگ تصادفی، زمانی انجام می‌گیرد که یک کالا را به طور اتفاقی در بازار کشورهای دیگر و با قیمتی کمتر از بازارهای آن کشور به فروش برسانند و هدف از این کار این است که میزان تولیدات اضافه را به فروش برسانند و از انباشته شدن تولیدات خود در انبارها جلوگیری کنند. پس از این کار بقیه تولیدات را با قیمت‌های بالا به فروش می‌رسانند. این نوع معمولا با تغییرات فصل نیز روی می‌دهد.
مزایای دامپینگ برای کشورهای فروشنده
- کشور فروشنده، کالاهای خود را با قیمتی بسیار پایین عرضه می‌نماید و با این کار رقبای خود را کنار می‌زند. البته زمانی این کار به نفع شرکت‌ها است که کشور بر صادرات خود یارانه‌های حمایتی وضع کرده باشد .
- کشوری که اقدام به بازارشکنی می‌کند بازارهای بلند مدت را متعلق به خود می‌نماید .
- در بعضی کشورها دامپینگ را با هدف افزایش اشتغال و در آمدزایی انجام می‌دهند .
مزایای دامپینگ برای خریدار
یکی از مزایای دامپینگ برای مصرف کنندگان و خریداران کالاها است. به طوری که می‌توانند با قیمت بسیار پایین‌تر از قیمت‌های داخلی خرید کنند. این کار حتی باعث می‌شود که اگر مصرف کننده کالاهای ارزان را به جای کالاهای تولید شده استفاده کند، کالاهای تولید شده هم با قیمت ارزان‌تر وارد بازار شوند .
معایب و مشکلات دامپینگ برای کشورها
از معایب بازار شکنی این است که باعث تخریب اقتصاد کشورها می‌‌گردد و رقیب‌های تجاری در زمینه کالاهای مرغوب از بازار بیرون می‌روند و بازار در انحصار کالاهای بی‌کیفیت باقی می‌ماند؛ مانند کالاهای تولید کنندگان چینی. همچنین این مسئله باعث به وجود آمدن بحران بیکاری در کشورها می‌شود، زیرا تولید کننده‌های داخلی این کشورها تولیدات خود را متوقف می‌نمایند.
معیارهای تشخیص بازار شکنی مقایسه قیمت کالاهای وارداتی با کالاهای تولید داخل است. زمانی دامپینگ اتفاق می‌افتد که کالاهای وارداتی در بازار کشور با قیمتی به فروش برسد که این قیمت کمتر از هزینه‌های تولید کالاهای مشابه آن‌ها در خود کشور باشد. کشور وارد کننده می‌تواند با اعمال سیاست‌هایی مانند حمایت از تولید کنندگان داخلی و وضع تعرفه بر کالاهای وارداتی، مانع این بازار شکنی شود.
